Idiomatic translation là gì? Những khó khăn khi sử dụng

Idiomatic translation là gì? Giải pháp nào cho dịch giả trong dịch thành ngữ?

Cùng Thao & Co. tìm hiểu:

1. ● Định nghĩa
2. ● Thách thức
3. ● Ví dụ

Idiomatic translation là gì?

Dịch thành ngữ (idiomatic translation) là quá trình chuyển đổi thành ngữ, tục ngữ, cụm từ cố định… từ ngôn ngữ nguồn sang ngôn ngữ đích.

Không đơn thuần là dịch nguyên văn từng từ mà dịch thành ngữ còn yêu cầu dịch giả hiểu biết về các biện pháp tu từ như ẩn dụ, hoán dụ của từng thành ngữ.

“Bản dịch thành ngữ tái tạo ‘thông điệp’ của bản gốc nhưng có xu hướng biến hóa các sắc thái ý nghĩa bằng cách ưu tiên các cách nói thông tục và thành ngữ trong ngôn ngữ đích mà những thứ này không tồn tại trong bản gốc”.

Peter Newmark

Dịch giả sẽ cố gắng tìm những cách diễn đạt tự nhiên, gần gũi với ngôn ngữ hàng ngày của độc giả. Ngay cả khi điều đó có thể tạo ra những cách diễn đạt khác không có trong văn bản gốc nhưng sẽ đảm bảo về mặt ý nghĩa cho văn bản.

Điểm khác biệt giữa faithful translation và idiomatic translation là gì?

🔸 Dịch trung thành (faithful translation): Yêu cầu dịch giả phải giữ được sự gần gũi, tương đồng với bản gốc. Đây là phương pháp dịch có độ chính xác về từ vựng và ngữ pháp gần giống với ngôn ngữ nguồn.

🔸 Dịch thành ngữ (idiomatic translation): Đòi hỏi người dịch phải tìm ra những cách nói tương đương về văn hóa để truyền đạt ý nghĩa của thành ngữ gốc. Kết quả của bản dịch thành ngữ cần truyền tải được ý nghĩa ẩn dụ, sắc thái văn hóa của thành ngữ gốc sang ngôn ngữ đích.

Từ đó biến bản dịch tự nhiên và dễ hiểu đối với độc giả, đặc biệt khi văn hóa và ngôn ngữ của hai ngôn ngữ tương đồng.

1. Liên quan đến chủ đề này:

1. ● Phương pháp lược dịch là gì?
2. ● Communicative translation là gì?

Ví dụ về Idiomatic translation

1. Bản gốc: Diamond cuts diamond.
2. Dịch trung thành: Kim cương cắt kim cương.
3. Dịch thành ngữ: Vỏ quýt dày có móng tay nhọn.

➡️ Dù không chính xác về nghĩa đen nhưng ví dụ về idiomatic translation trên đảm bảo về ý nghĩa ẩn dụ trong ngôn ngữ đích. Bản dịch cho thấy dịch giả cần có kiến thức về văn hoá, thành ngữ của quốc gia khi dịch.

Những vấn đề gặp phải khi dịch thành ngữ?

Đối với công việc dịch thuật khi lựa chọn bất kỳ hình thức dịch nào cũng sẽ tồn tại những khó khăn dành cho dịch giả. Và dịch thành ngữ cũng không nằm trong ngoại lệ.

Chẳng hạn như có thể làm sai lệch sắc thái ý nghĩa của bản gốc. Đặc biệt khi các thành ngữ không có tính tương đương chính xác với ngôn ngữ nguồn.

1. ● Đa nghĩa: Thành ngữ thường sẽ có nhiều nghĩa, sử dụng nhiều biện pháp tu từ như ẩn dụ, hoán dụ. Việc chuyển ngữ giữ trọn vẹn ý nghĩa ngôn ngữ này sang một ngôn ngữ khác là điều không đơn giản.
2. ● Cấu trúc ngữ pháp khác nhau: Mỗi ngôn ngữ có cấu trúc ngữ pháp khác nhau việc dịch một thành ngữ từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác là cực kì khó khăn và sẽ không thể tự nhiên trong ngôn ngữ đích.
3. ● Thay đổi theo thời gian: Một số thành ngữ sẽ trở nên lạc hậu và ít phổ biến ở thời điểm khác nhau. Nên lựa chọn những thành ngữ thông dụng, dễ bắt gặp để độc giả có thể tiếp cận với bản dịch dễ dàng.
4. ● Hiểu sai thành ngữ: Khi thành ngữ vừa có nghĩa đen và nghĩa bóng trong câu, dễ dẫn đến việc dịch giả có thể hiểu nhầm câu.

Giải pháp nâng cao bản dịch thành ngữ

1. ✅ Tra cứu và chọn lọc: Mỗi bản dịch phải đảm bảo rằng tính chính xác cao về mặt ngữ pháp, thông điệp truyền tải. Tìm kiểu kỹ nền văn hoá của cả 2 quốc gia để lựa chọn từ ngữ, thành ngữ phù hợp ngữ cảnh.
2. ✅ Sử dụng công cụ hỗ trợ: Ở thời đại 4.0, có thể dùng công nghệ, thiết bị hỗ trợ tra cứu hoặc dùng từ điển trực tuyến để hỗ trợ cho quá trình dịch thuật nhanh chóng hơn.
3. ✅ Hỗ trợ từ người bản xứ: Chủ động tìm kiếm sự giúp đỡ, hỗ trợ từ người bản xứ để có bản dịch chính xác, chuẩn nghĩa nhất.

Kết luận

Idiomatic translation là hình thức dịch có phần phức tạp hơn so với các thể loại dịch thuật tương tự. Dịch thành ngữ là một công việc đòi hỏi sự tinh tế, hiểu biết sâu sắc về văn hóa và đặc biệt về ngôn ngữ.

Dịch giả cần phải biết linh hoạt và sáng tạo lựa chọn cách dịch phù hợp để đảm bảo truyền đạt chính xác và tránh làm sai lệch thông tin sau khi dịch.

Chính vì vậy để đảm bảo bản dịch của quý vị được chuẩn, có thể tham khảo dịch vụ dịch thuật và hiệu đính tại Thao & Co.

Không chỉ là dịch văn bản, chúng tôi còn mang lại những dự án chuyển ngữ chất lượng và chuyên nghiệp, gây ấn tượng với độc giả quốc tế.

1. 🔸 Dịch vụ lồng tiếng
2. 🔸 Dịch vụ chép lời
3. 🔸 Dịch thuật phụ đề
4. 🔸 Số lượng ngôn ngữ lên đến 50+
5. 🔸 Đội ngũ dịch giả bản xứ

Mời quý vị truy cập vào Nhận báo giá bên dưới để nhận được sự tư vấn tận tình. Đội ngũ chuyên viên của công ty sẽ phản hồi lại thông tin của quý vị nhanh chóng.