Dịch thuật
Ngành Công nghệ

‎ ‎ ‎ ‎ Trong mỗi dự án bản địa hóa, việc đầu tiên cần thực hiện là lập một danh sách thuật ngữ chỉn chu và nghiên cứu cách dịch những thuật ngữ, cụm từ và thậm chí đôi khi là cả đoạn văn bản. Danh sách thuật ngữ này bao gồm tên sản phẩm, tiêu đề file hướng dẫn và các cụm từ thường được sử dụng, chẳng hạn như thao tác “nhấp chuột phải”, được dùng trong các tài liệu hay kênh hỗ trợ trực tuyến. Ngoài ra cũng nên thêm vào danh sách những thuật ngữ liên quan đến giao diện người dùng chính của software, điển hình là các từ trong hộp thoại và menu.
‎‎‎ ‎ ‎ ‎ Một khía cạnh quan trọng khi lập danh sách thuật ngữ là tìm hiểu đối tượng mục tiêu sử dụng tài liệu dịch. Chẳng hạn, khi dịch sách hướng dẫn dành cho nhân viên quản trị mạng, có thể giữ nguyên một số thuật ngữ chính bằng tiếng Anh. Tuy nhiên, đối với người mới bắt đầu sử dụng máy tính thì cần phải chuyển ngữ cả các thuật ngữ cơ bản.
‎ ‎ ‎ ‎ Khi dịch thông tin sản phẩm cho hệ điều hành Windows hoặc Mac OS, điều quan trọng nhất là đảm bảo tính nhất quán với các thuật ngữ đã được bản địa hóa trong phiên bản chính thức của hệ điều hành. Ví dụ như khi bản địa hoá app chứa các nút lệnh trên thanh menu như File, Open, Print, Edit, và View, người dịch cần đảm bảo rằng bản dịch các nút lệnh phải thống nhất với phiên bản của hệ điều hành.
‎ ‎ ‎ ‎ Các nhà phát hành phần mềm như Microsoft thường cung cấp hướng dẫn riêng về văn phong và bảng thuật ngữ được đăng tải rộng rãi trên website Microsoft Learn. Các bảng thuật ngữ này bao gồm bản dịch hơn 100 ngôn ngữ cho các tính năng của phần mềm như hộp thoại, danh sách sổ xuống, hộp đánh dấu. Trong ngành bản địa hóa, bảng thuật ngữ của Microsoft được xem là tài liệu tham khảo tiêu chuẩn để đảm bảo tính nhất quán về thuật ngữ.
‎ ‎ ‎ ‎ Các nhà phát hành phần mềm thường chỉ định một nhân viên đại diện hoặc quản lý sản phẩm tại quốc gia sở tại thực hiện đánh giá bản dịch. Sự hỗ trợ của họ trong quá trình nghiên cứu thuật ngữ là tối quan trọng. Cách dịch thuật ngữ cần được họ chấp thuận trước khi bắt đầu dịch thuật. Trong suốt quá trình thực hiện dự án, mọi thuật ngữ mới hay thay đổi về mặt thuật ngữ đều phải thông qua nhân viên đại diện của nhà phát hành.
‎ ‎ ‎ ‎ Để đảm bảo quá trình bản địa hóa diễn ra suôn sẻ cũng như tránh các vấn đề phát sinh khi bản địa hóa sản phẩm, Trưởng nhóm Ngôn ngữ (biên dịch viên trưởng) sẽ phối hợp, trao đổi trực tiếp với nhân viên kiểm duyệt của nhà phát hành. Điều này giúp kịp thời giải quyết các vấn đề không nhất quán hoặc trở ngại phát sinh khác.

‎ ‎ ‎ ‎ String biệt lập là những đoạn văn bản không có bất kỳ ngữ cảnh cụ thể hoặc thông tin liên quan về vị trí xuất hiện trên app hoặc giao diện người dùng. Khi thiếu thông tin quan trọng về ngữ cảnh, chuyên gia ngôn ngữ có thể gặp khó khăn trong việc hiểu đầy đủ ý nghĩa ban đầu, gây ra sự thiếu chính xác hoặc hiểu lầm trong bản dịch.
‎ ‎ ‎ ‎ Lấy ví dụ việc dịch hai string biệt lập “Logged in” và “Removed the sign-in URL”. Trong trường hợp không có ngữ cảnh bổ sung, dịch giả gặp khó khăn trong việc chuyển ngữ chính xác các cụm từ này sang nhiều ngôn ngữ. Nguyên nhân chính là do thiếu chủ ngữ cụ thể.
‎ ‎ ‎ ‎ Ở ví dụ đầu tiên, dịch giả sẽ phân vân liệu có một người hay nhiều người đã đăng nhập vào email công ty. Tương tự, trong ví dụ thứ hai, vẫn chưa rõ thao tác này do “một người dùng xóa địa chỉ URL đăng nhập” hay tự động diễn ra do trục trặc kỹ thuật. Do đó, tùy vào từng tính năng cụ thể trong app mà có các tình huống phát sinh khác nhau, gây ra nhiều thách thức cho biên dịch viên. Trước sự phức tạp này, cách tiếp cận trung lập và an toàn nhất là lược bỏ chủ thể thực hiện hành động trong bản dịch.
‎ ‎ ‎ ‎ Hơn nữa, placeholder cũng đặt ra một rào cản khác trong quá trình dịch thuật. Đây là những thuộc tính động trong văn bản, chẳng hạn như dữ liệu biến, tên người dùng hoặc ngày tháng – tất cả sẽ được thay thế bằng thông tin thực khi sử dụng app. Cùng phân tích chuỗi ký tự sau:

‎ ‎ ‎ ‎
Plan changes will be applied to your next billing date on

‎ ‎ ‎ ‎
Khi được xử lý bởi một công cụ dịch thuật tiêu chuẩn, chuỗi văn bản trên thường sẽ được hiển thị dưới dạng:

‎ ‎ ‎ ‎
Mục [tag] đóng vai trò như một placeholder và sẽ không xuất hiện trong văn bản nguồn. Do đó, dịch giả có thể gặp khó khăn trong việc phân biệt mục đích và chức năng của yếu tố này. Trong trường hợp này, biên dịch viên có thể cho rằng mệnh bắt đầu bằng từ “on” sẽ đứng trước một ngày có định dạng cụ thể, chẳng hạn như “ngày 1 tháng 7 năm 2023”. Tuy nhiên vẫn có cách hiểu khác như “ngày cuối cùng của tháng” hoặc “Thứ sáu, ngày 1 tháng 7”. Sự mơ hồ này có thể khiến cho bản dịch thiếu tính nhất quán giữa các ngôn ngữ khác nhau, ảnh hưởng đến trải nghiệm người dùng và độ chính xác về chức năng của sản phẩm được bản địa hóa.
‎ ‎ ‎ ‎ Để vượt qua những rào cản như vậy, nhà phát triển phần mềm và dịch giả cần phối hợp chặt chẽ với nhau. Điều này giúp chuyên gia ngôn ngữ nắm rõ thông tin dựa trên ngữ cảnh, từ đó có thể cung cấp bản dịch đảm bảo tính nhất quán và chức năng của sản phẩm trong ngôn ngữ đích.

‎ ‎ ‎ ‎ Không vượt quá giới hạn về không gian và độ dài văn bản là một thách thức mang tính đặc thù trong quá trình bản địa hóa các sản phẩm công nghệ. Trong một số môi trường phát triển phần mềm, biểu mẫu hoặc hộp thoại được thiết kế cố định, sử dụng một bố cục màn hình chung cho tất cả ngôn ngữ. Việc này yêu cầu dịch giả thể hiện sự sáng tạo trong phương pháp tiếp cận, lựa chọn cách dịch ngắn hơn hoặc dùng từ viết tắt để đảm bảo giới hạn không gian. Do đó, một số thuật ngữ có nhiều phiên bản dài ngắn khác nhau, chẳng hạn như thuật ngữ “Connection Speed” (tốc độ kết nối) có thể có hai cách viết là “Conn. Speed” hoặc “CoSp”.
‎ ‎ ‎ ‎ Việc duy trì tính nhất quán về từ viết tắt là điều cốt yếu trong các bản dịch firmware (chương trình máy tính hoặc dữ liệu lưu trữ trong con chip), đặc biệt là các thông báo hiển thị trên máy in hoặc màn hình điện thoại. Việc thêm các từ viết tắt chuẩn hoặc những cách dịch có độ dài khác nhau vào trong quy trình quản lý thuật ngữ sẽ giúp đảm bảo bản dịch giao diện người dùng nhất quán và có tính liên kết trong toàn bộ software.
‎ ‎ ‎ ‎ Một yếu tố quan trọng khác cần lưu ý trong quá trình bản địa hóa là thanh menu chính chứa các nút lệnh File, Edit,… cần có kích thước vừa với nhiều độ phân giải màn hình khác nhau. Trong trường hợp yêu cầu giới hạn về không gian, nút lệnh Help trên thanh menu có thể được đổi thành dấu chấm hỏi. Đây là phương pháp chuẩn được áp dụng khi bản địa hóa các sản phẩm tương thích với hệ điều hành Windows của Microsoft. Cần lưu ý rằng: trong môi trường hệ điều hành Windows, string thường có giới hạn độ dài là 255 ký tự (bao gồm cả khoảng trắng). Do vậy, dịch giả cần phải cẩn thận trong quá trình dịch thuật software string.
‎ ‎ ‎ ‎ Nhằm tối ưu hóa các mục trên giao diện người dùng, dịch giả cần áp dụng những quy tắc chung về cách viết ngắn gọn các menu, nút lệnh và nội dung khác trong phần mềm. Cách tiếp cận này giúp bộ phận kỹ thuật tiết kiệm thời gian lập trình lẫn chỉnh sửa kích thước. Tuy nhiên, cần nhận ra rằng tỷ lệ dịch từ và câu không phải là 1:1 do bản chất riêng của từng ngôn ngữ. Cụ thể, khi dịch từ tiếng Anh sang tiếng Pháp, độ dài văn bản có thể tăng từ 15 đến 20%, trong khi đó dịch từ tiếng Anh sang tiếng Hindi có thể tăng đến 80%. Sự khác biệt này nhấn mạnh tầm quan trọng của thiết kế giao diện người dùng. Do đó, khi thiết kế cần chú ý đến các yêu cầu khác nhau về không gian.
‎ ‎ ‎ ‎ Việc thiết kế các menu và tab cũng gặp phải một số thách thức. Đơn cử là từ “Preferences” trên giao diện hệ điều hành Windows được chuyển ngữ thành “Bildschirmeinstellunge” trong tiếng Đức. Vậy nên, các menu, hộp thoại, logo và đồ họa khác có chứa các từ cố định cần có khả năng tự động điều chỉnh để tránh phát sinh thêm chi phí thiết kế cho từng giao diện bản địa hóa. Ưu tiên sử dụng thiết kế có khả năng tự điều chỉnh kích cỡ là điều tối quan trọng để đảm bảo giao diện người dùng liền mạch và trực quan, giúp phần nào giải quyết những khó khăn về ngôn ngữ có thể gặp phải trong quá trình bản địa hóa software.