Dịch thuật Chuyên ngành Giải trí

Thông thường, phụ đề có độ dài tối đa là hai dòng chữ. Những tập đoàn giải trí đồ sộ như Netflix đều có quy định về phụ đề rất khắt khe, yêu cầu mỗi dòng không vượt quá 42 ký tự, tốc độ đọc không vượt quá 17 ký tự mỗi giây đối với chương trình dành cho người lớn và 13 ký tự đối với chương trình dành cho trẻ em.
Khi xét đến cả tính chất của ngôn ngữ nguồn và ngôn ngữ đích thì khá là khó để đảm bảo được yêu cầu này. Độ dài của phụ đề thường tăng lên đến hơn 40% khi dịch nội dung từ tiếng Anh sang hầu hết ngôn ngữ châu Âu khác. Vì vậy, chuyên gia phụ đề bắt buộc phải lược bỏ một số chi tiết để giảm bớt độ dài phụ đề.
Phương pháp này làm dấy lên câu hỏi liệu phần nào nên được dịch và phần nào nên rút gọn hoặc xóa bỏ để đảm bảo độ dài quy định. Nhìn chung, nên giữ lại những yếu tố quan trọng trong cốt truyện. Nhưng trong thực tế, điều này phụ thuộc vào quyết định riêng của mỗi chuyên gia dịch thuật phụ đề.

Mỗi người đều có cách dùng từ và ngữ pháp đậm chất riêng khi giao tiếp với nhau. Phong cách giao tiếp và kiểu cách nói chuyện khác biệt như vậy đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện dấu ấn cá nhân. Trong các sản phẩm giải trí, cách nhân vật nói chuyện thường bộc lộ tính cách, quá trình trưởng thành, giáo dục và động cơ riêng của mỗi người.
Tuy nhiên, đưa những yếu tố ngôn ngữ tinh tế này sang một thứ tiếng khác không phải là việc dễ dàng. Để tuân thủ giới hạn về mặt thời gian và không gian, bản dịch phụ đề có thể mất đi một số sắc thái ngữ nghĩa, vô tình tạo nên lỗ hỏng trong cốt truyện.
Chẳng hạn như, trong bộ phim Donnie Brasco, nhân vật chính Joe Pistone là nhân viên FBI phải đóng giả làm tội phạm để triệt hạ một băng đảng mafia.
Khi được hỏi anh đang trốn chạy điều gì, Joe đáp: “I ain’t running from nothin” (cách nói dân dã) – tuyệt nhiên đây vốn không phải là cách nói mà một nhân viên FBI được đào tạo bài bản với gia thế thuộc tầng lớp trung lưu nên thốt ra. Cảnh này diễn ra khi anh ấy đang trò chuyện với vợ và cố vấn hôn nhân. Không có lý do gì để anh phải dùng cách nói chuyện này cả, nhưng anh lại vô thức thốt ra như vậy, khiến người vợ không khỏi thất vọng. Chi tiết này rất quan trọng đối với cốt truyện, cho thấy Joe đã dần quen với cách nói chuyện của băng cướp, vô tình đánh mất bản thân trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Nhưng phụ đề tiếng Trung chỉ đơn giản là “我没逃避什么”, nghĩa là I’m not running away from anything (cách nói chuẩn). Mặc dù là bản dịch đúng, cùng mang ý nghĩa “Tôi không trốn chạy khỏi điều gì cả”, nhưng phần phụ đề tiếng Trung sử dụng ngôn ngữ chuẩn văn phạm và do đó, không thể truyền tải được hàm ý trong bản gốc.

Những yếu tố thiên về văn hóa như phong tục địa phương, sự kiện hay nhân vật nổi tiếng có thể phổ biến đối với nền văn hóa này nhưng lại hoàn toàn xa lạ với nền văn hóa khác. Trong trường hợp này, biên dịch viên cần giải thích thêm hoặc khéo léo điều chỉnh bản dịch sao cho phù hợp với khán giả.
Ví dụ như, trong series phim hài M*A*S*H của Hoa Kỳ, nhân vật Colonel Flagg, một sĩ quan tình báo quân đội Hoa Kỳ, giải thích phương pháp ông rèn luyện tự kiềm chế để bản thân không cười như sau:
“Tôi xem The Three Stooges trong một trăm giờ. Mỗi lần thấy buồn cười, tôi tự lấy cây roi chăn gia súc chọc vào bụng mình.”
Phụ đề được dịch ra tiếng Đan Mạch như sau:
“Jeg sa˚ Gøg og Gokke film i 100 timer.”
Nghĩa là “Tôi xem Laurel and Hardy 100 giờ.”
Nhóm hài The Three Stooges được đổi thành Laurel and Hardy. The Three Stooges là nhóm hài nổi tiếng ở Hoa Kỳ, nhưng họ lại không được biết đến tại vùng Scandinavia. Do đó, khán giả vùng Scandinavia sẽ không hiểu tại sao xem The Three Stooges lại giúp nhân vật rèn luyện nhịn cười.
Chuyên gia phụ đề tiếng Đan Mạch đã rất khéo léo khi dịch dòng phụ đề này, thay thế The Three Stooges bằng Laurel and Hardy, cặp bài trùng tấu hài đình đám không chỉ cùng thời với The Three Stooges mà còn nổi tiếng tại Scandinavia vào khoảng thời gian series M*A*S*H công chiếu. Sự thay đổi tài tình này khiến phụ đề trở nên phù hợp với khán giả địa phương.