Khái niệm Literal Translation không còn xa lạ trong lĩnh vực dịch thuật nhưng còn mới mẻ với nhiều người thuộc chuyên ngành khác hay các biên dịch viên mới.
Vậy Literal Translation là gì? Làm sao để tránh mắc phải lỗi dịch sát nghĩa? Mời quý vị cùng Thao & Co. tìm hiểu qua bài viết sau.
“Literal” là nghĩa đen, ý nghĩa nguyên gốc của một từ. “Translation” là dịch thuật, chuyển đổi từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác.
Theo Peter Newmark định nghĩa trong cuốn sách “A Textbook of Translation” (Giáo Khoa về Dịch Thuật), Literal translation trong tiếng Việt là dịch nguyên văn,
Trong hầu hết các trường hợp, Literal Translation thường được xem là một lỗi dịch thuật khiến bản dịch thiếu tự nhiên trong ngôn ngữ đích. Tuy nhiên phương thức dịch này được áp dụng đối với một số tài liệu đặc biệt cần đảm bảo tính chuẩn xác của từng câu chữ.
Dịch nguyên văn khác gì so với dịch thoát ý?
Literal Translation và Faithful Translation dễ gây nhầm lẫn vì đều nhằm truyền tải ý nghĩa chính xác sang ngôn ngữ đích. Tuy nhiên, sự khác biệt nằm ở cách tiếp cận và mức độ linh hoạt khi dịch:
Literal Translation (dịch nguyên văn) là cách dịch theo từng từ hoặc cụm từ sao cho gần nhất với cấu trúc ngữ pháp của ngôn ngữ gốc. Và vì không xét đến yếu tố ngữ cảnh nên bản dịch đôi khi sẽ có sự khó hiểu hay vô nghĩa.
Vậy Faithful Translation là gì? Đây là phương pháp dịch trung thành, tái hiện chính xác ý nghĩa ngữ cảnh của văn bản nguồn trong khuôn khổ cấu trúc ngữ pháp của ngôn ngữ đích. Các từ văn hoá được giữ nguyên từ bản gốc sang bản dịch.
Tóm lại, Literal Translation chú trọng giữ nguyên cấu trúc và từ ngữ của ngôn ngữ gốc, trong khi Faithful Translation tập chung truyền tải ý nghĩa và ý đồ của bản gốc một cách trung thực nhưng tự nhiên trong ngôn ngữ đích.
Dịch nguyên văn thường được áp dụng khi cần xác minh tính chính xác và đảm bảo từ vựng không bị đa nghĩa như:
Bên cạnh đó, các chuyên gia ngôn ngữ thường tiến hành dịch nguyên văn khi muốn tìm hiểu về mặt ngữ nghĩa, cấu trúc, ngữ pháp.
Nhìn chung, dịch nguyên văn chỉ nên được sử dụng như một tài liệu tham khảo thay vì một bản dịch hoàn chỉnh. Nguyên nhân bởi cách thức dịch này không thể bao hàm những yếu tố như: Ngữ cảnh, văn hóa, thành ngữ,… được bản địa hóa phù hợp.
Tốt nhất, quý vị nên có bước rà soát và tiến hành dịch lại để đảm bảo độ chính xác cũng như gần gũi với người đọc địa phương.
Bản dịch sát nghĩa theo nghĩa đen có thể không truyền tải được ý nghĩa như mong đợi, khiến bản dịch không tự nhiên và gây khó chịu cho người đọc.
Lỗi dịch sát nghĩa thường bắt nguồn từ những nguyên nhân: chưa hiểu hết nét nghĩa của từ, cách dùng trong những ngữ cảnh khác nhau, chưa vững ngữ pháp,… Vì vậy, để có một bản dịch tự nhiên, biên dịch viên cần lưu ý những điểm sau:
Dưới đây là một ví dụ thực tế về dịch nguyên văn để quý vị có thể hiểu thêm về khái niệm này cũng như có sự so sánh, đối chiếu sự khác biệt với một bản dịch hoàn chỉnh.
Một ví dụ về Literal Translation như trong hình dưới đây:
Trong tiếng Việt, dịch song song (Simultaneous Interpreting) thường được gọi là “phiên dịch cabin” hay gọi tắt là “dịch cabin” ám chỉ đặc trưng của hình thức này là người dịch sẽ ngồi trong một phòng riêng biệt để phiên dịch. Tuy nhiên “cabin” trong tiếng Anh lại mang ý nghĩa hoàn toàn khác và thường được hiểu là ngôi nhà tranh nhỏ.
Cụm từ “Cabin Interpreting” hay “Cabin Translation” trong bản dịch trên sẽ gây thiếu tự nhiên và khiến người đọc khó hiểu. Trong trường hợp này nên sử dụng Simultaneous Interpreting là một từ được người bản địa sử dụng cho hình thức phiên dịch này.
Đoạn văn trên được trích trong bài viết về phiên dịch cabin của Thao & Co., quý vị hãy cùng xem qua phiên bản song ngữ bên dưới để tham khảo thêm về bản dịch từ dịch giả chuyên nghiệp:
Cách xem phiên bản song ngữ cho mọi bài viết tại Thao & Co.:
Nếu quý vị có nhu cầu sở hữu một bản dịch chính xác, dễ đọc, dễ hiểu, trình bày chỉn chu, hãy liên hệ đến với công ty dịch thuật Thao & Co., chúng tôi tự hào mang đến dịch vụ dịch thuật và hiệu đính chuyên nghiệp, chất lượng cao, đảm bảo các yếu tố:
Mọi thông tin chi tiết, quý vị vui lòng truy cập vào trang Nhận Báo Giá để được tư vấn nhanh chóng nhất.
Literal Translation là gì? Có lẽ đến đây, quý vị đã có lời giải đáp cho câu hỏi này. Nhìn chung, dịch sát nghĩa cũng là một trong những quy trình cần thiết để đảm bảo chất lượng bản dịch.
Tuy nhiên, quý vị không nên phụ thuộc vào nó mà nên nhờ đến sự trợ giúp của những chuyên gia ngôn ngữ để sở hữu những bản dịch chỉn chu, hoàn hảo nhất.
