Điện ảnh thế giới đang phát triển vượt bậc khi trình làng những “bom tấn” gây tiếng vang lớn, được rất nhiều khán giả theo dõi và yêu thích. Trong xu thế ấy, dịch thuật Phim cũng không ngừng nỗ lực xóa bỏ những rào cản về ngôn ngữ để những tác phẩm điện ảnh đến gần hơn với công chúng toàn cầu.
Dịch thuật Phim ngày càng khẳng định được vị thế của mình khi là yếu tố quan trọng tạo nên thành công của phim ảnh khi ra mắt tại thị trường mới. Để hiểu hơn về dịch thuật Phim và vai trò quan trọng của loại hình dịch thuật này, quý vị hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây!
Phim (Movie) chính là một tác phẩm điện ảnh có nội dung hoàn chỉnh, được thể hiện thông qua những hành động hay hình ảnh liên tiếp với nhau tạo nên bởi công nghệ và các thiết bị kỹ thuật. Một bộ phim chính là sự kết hợp hoàn hảo của các yếu tố như kịch bản, đạo diễn, diễn viên, âm thanh, hình ảnh, dựng phim, v.v.
Ngày nay, phim được chia thành nhiều thể loại dựa trên nội dung chính mà bộ phim muốn truyền tải như phim tình cảm, phim khoa học viễn tưởng, phim hài kịch, phim kinh dị, v.v. Mỗi thể loại phim sẽ phù hợp với tính cách, sở thích, đặc điểm của những nhóm khán giả khác nhau. Vậy nên với sự đa dạng thể loại, phim ảnh có thể chinh phục được hầu hết công chúng trên toàn thế giới.
Phim mang đến những câu chuyện mà bất kỳ ai cũng có thể quan tâm và yêu thích, nhưng nếu không có dịch thuật phim, các khán giả quốc tế rất khó để có thể tiếp cận và thưởng thức “loại hình nghệ thuật thứ 7” này.
Vậy dịch thuật phim là gì? Dịch thuật phim chính là quá trình chuyển đổi toàn bộ nội dung của một bộ phim từ ngôn ngữ gốc sang ngôn ngữ đích. Quá trình dịch thuật phim bao gồm nhiều nội dung khác nhau cấu thành tác phẩm điện ảnh. Điển hình là dịch thuật tên phim, dịch thuật lời thoại, dịch thuật phụ đề, dịch thuật chú giải và chú thích phim, v.v. Như vậy, dịch thuật phim chỉ hoàn thành khi các nội dung này đã được chuyển ngữ một cách chuẩn chỉn nhất.
Dịch thuật phim rất được xem trọng, vì qua từng lời thoại được chuyển ngữ, câu lồng tiếng vang âm, điện ảnh mới tạo được sự kết nối với khán giả yêu mến phim xuyên lục địa. Để hoàn thành được “sứ mệnh” cao cả ấy, dịch thuật phim có nhiều loại hình dịch thuật khác nhau nhằm đáp ứng từng nhu cầu riêng biệt. Dưới đây là những loại hình dịch thuật được sử dụng phổ biến trong điện ảnh.
Phụ đề là loại hình dịch thuật phim bằng cách cung cấp văn bản dịch đoạn hội thoại giữa các nhân vật với nhau dưới dạng chú thích hiển thị trên màn hình. Với hình thức dịch thuật phim này, khán giả có thể cảm nhận được “tính nguyên gốc” của tác phẩm điện ảnh trọn vẹn nhất. Vì với phụ đề, khán giả vẫn nghe được đoạn hội thoại bằng ngôn ngữ gốc của các nhân vật, hiểu và cảm nhận phim thông qua phụ đề xuất hiện bằng ngôn ngữ của họ.
“Chỉ cần vượt qua bức tường 1 inch của dòng phụ đề, bạn sẽ biết đến vô vàn tác phẩm tuyệt vời”
(Đạo diễn Bong Joon Ho)
Để phát huy sức mạnh nội tại của phụ đề, những “nghệ nhân” – dịch giả phải kỳ công chuyển ngữ phim với rất nhiều thách thức khó nhằn. Vì nếu chỉ cần một dòng phụ đề không được chuyển ngữ phù hợp cũng có thể ảnh hưởng đến trải nghiệm của người xem.
Khi chuyển ngữ phim bằng phụ đề, dịch giả phải cân đo đong đếm sao cho số từ của mỗi dòng phụ đề không vượt quá quy định nhưng vẫn truyền tải được ý nghĩa của bản gốc mang đến. Điển hình như đối với các tác phẩm điện ảnh trên nền tảng Netflix, giới hạn số ký tự là 42 ký tự trên một dòng phụ đề.
Theo đó, nếu dịch giả chỉ chú tâm vào dịch đúng số ký tự quy định mà tối giản ngôn từ của bản dịch, phụ đề được dịch khó thể hiện hết ý nghĩa vốn có của lời thoại đó. Nhưng nếu phụ đề quá dài, người xem có thể mải chú tâm để đọc kịp phụ đề mà quên mất việc thưởng thức bộ phim một cách trọn vẹn. Vậy nên, thách thức đối với dịch giả dịch thuật phim qua phụ đề không chỉ là chuyển ngữ đúng ngữ cảnh, phù hợp với văn hóa bản địa mà còn là đảm bảo giới hạn ký tự cho mỗi dòng phụ đề đồng thời truyền tải đầy đủ nội dung, giá trị cảm xúc.
Tìm hiểu về những lợi ích của phụ đề thông qua dịch vụ dịch phụ đề phim của Thao & Co.
Thuyết minh phim là loại hình dịch thuật phim sử dụng giọng đọc của một hoặc hai người (thường là một nam và một nữ) cho toàn bộ các đoạn hội thoại đã được chuyển ngữ và ghép trực tiếp vào lời thuyết minh vào bộ phim. Hình thức này giúp nhà phát hành tiết kiệm thời gian, chi phí hơn so với lồng tiếng và thường được sử dụng trong dịch thuật phim tài liệu, phim tự truyện hay show giải trí.
Thông thường, lời thuyết minh sẽ được ghép song song hoặc có thể chậm hơn 2-3 giây so với lời thoại gốc của nhân vật. Lời thoại gốc của các nhân vật trong phim cũng sẽ được xử lý nhỏ đi để làm nổi bật lời thoại thuyết minh.
Nhiều người vẫn cho rằng, thuyết minh phim sẽ làm mất đi cảm xúc cảm chân thực được truyền tải thông qua giọng thoại nhân vật. Tuy nhiên, nhiều tựa phim nổi tiếng như “Shakespeare đang yêu” hay “Cuốn theo chiều gió” vẫn hấp dẫn khán giả bao thế hệ với đóng góp không nhỏ của thuyết minh phim.
Điều quan trọng trong loại hình dịch thuật phim này chính là bản dịch hội thoại phải được chuyển ngữ thật chất lượng. Không những ngắn gọn, đảm bảo yếu tố thời gian dịch giả còn phải chăm chút từng lời thoại sao cho lắng đọng và sâu sắc nhất. Và để tăng thêm hiệu quả truyền tải thông điệp của bộ phim, giọng thuyết minh cần truyền cảm, linh hoạt trong việc thể hiện cảm xúc.
Khác với thuyết minh, lồng tiếng còn được gọi là “chuyển âm phim”, là loại hình dịch thuật rất được ưa chuộng khi thay thế hoàn toàn lời thoại gốc bằng lời thoại được thực hiện với ngôn ngữ đích. Sau khi bản dịch lời thoại đã được các dịch giả hoàn thành, các cuộc đối thoại sẽ được các diễn viên lồng tiếng thu âm lại và tích hợp vào bộ phim. Giọng thoại mới sẽ thay thế hoàn toàn giọng thoại gốc của các nhân vật trước đó và được lồng tiếng sao cho trùng khớp với chuyển động miệng của các diễn viên trong phim. Hình thức lồng tiếng thường được áp dụng cho các bộ phim truyền hình, phim điện ảnh, hoạt hình, v.v.
Với lồng tiếng, khán giả khi theo dõi bộ phim sẽ cảm thấy như họ đang nghe các diễn viên đối thoại với nhau bằng ngôn ngữ đích thật sự. Để làm được điều này, một câu thoại khi được dịch thuật lồng tiếng phải đảm bảo có đúng số âm cần có. Ví dụ một lời thoại của diễn viên gồm có 9 âm tiết, lời thoại lồng tiếng khi được chuyển ngữ cũng phải đảm bảo có 9 âm tiết. Mỗi chữ trong bản dịch thuật phim lồng tiếng không thừa cũng không được thiếu, có như vậy, dịch thuật phim mới có thể mang những tâm tư, tình cảm của các nhân vật đến khán giả một cách chân thực nhất.
Hơn nữa, cái khó nhất của dịch thuật phim bằng loại hình lồng tiếng chính phải đảm bảo được chất giọng của chuyên gia lồng tiếng phù hợp với các nhân vật trong phim. Một bộ phim được lồng tiếng phù hợp sẽ đón nhận được sự yêu thương của khán giả bản xứ nhiều hơn.
Một ví dụ điển hình chính là sitcom kinh điển của điện ảnh Hàn Quốc “Gia đình là số 1” phần 2. Sitcom hài hước đến từ xứ sở kim chi này đã trở thành bộ phim “gối đầu giường” của biết bao nhiêu gia đình Việt. Hầu hết, khán giả Việt khi lựa chọn xem “Gia đình là số 1” phần 2 sẽ lựa chọn xem bản lồng tiếng vì chất giọng của các nhân vật như Hwang Jung Eum hay Jung Hae Ri khi được lồng tiếng mang đến sự hóm hỉnh, dễ thương và rất gần gũi với người Việt.
Hiểu rõ được tầm quan trọng của dịch thuật phim đối với thành bại một tựa phim, công ty dịch thuật Thao & Co. sau khi thực hiện dịch thuật kịch bản sẽ tiến hành thực hiện tạo phụ đề hoặc thuyết minh lồng tiếng với các diễn viên bản xứ chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm tùy theo yêu cầu của khách hàng. Điều này nhằm mang đến dịch vụ dịch thuật và lồng tiếng phim chất lượng, nâng tầm tác phẩm điện ảnh của quý vị.
Một bộ phim hay có thể nhận được sự yêu thích của khán giả nước này nhưng với khán giả ở nước khác lại không. Nguyên nhân có thể là do bản dịch phim chưa thật sự phù hợp với cảm xúc và văn hóa của khán giả bản địa. Vậy làm sao để bản dịch phim chạm đến cảm xúc khán giả? Đây chính là câu hỏi được các nhà làm phim và sản xuất phim quan tâm hàng đầu khi mang đứa con tinh thần của mình đến với một thị trường mới.
Nghệ thuật chân chính là “nghệ thuật vị nhân sinh”, tức nghệ thuật hướng đến con người. Mỗi bộ phim cũng chính là một tác phẩm nghệ thuật chân chính mà đối tượng hướng đến cuối cùng chính là khán giả. Dịch thuật phim cũng vì thế cũng phải lấy khán giả là đối tượng trung tâm để tạo nên những bản dịch phù hợp nhất.
Để truyền tải thông điệp của bộ phim đến với khán giả tự nhiên và gần gũi, dịch giả cần phải nắm bắt được đặc điểm về sở thích, cá tính hay ngôn ngữ của đối tượng khán giả mục tiêu mà bộ phim hướng đến. Một bộ phim hướng đến khán giả là gen Z sẽ được dịch thuật với phong cách ngôn ngữ hài hước, bắt trend khi sử dụng nhiều tiếng lóng, chơi chữ. Trong khi đó, nếu đối tượng khán giả mục tiêu là gen Y thì phong cách ngôn ngữ này lại không thật sự phù hợp.
Bộ phim “Nhân duyên tiền định” tựa gốc “Honey Sweet” của Hàn Quốc đã tạo nên cơn sốt tại Việt Nam và được rất nhiều các khán giả gen Z yêu thích vì đã vận dụng nhuần nhị từ ngữ của thế hệ này khi dịch thuật phim. Phụ đề bộ phim được “Việt hóa” ở mức độ cao khi bắt trend các câu tiếng lóng rất thịnh hành với gen Z như “Đừng yêu nữa, em mệt rồi”, “kiwi kiwi” (tạm dịch “Ngon quá”) hay “flex” (tạm dịch “Khoe mẽ”). Qua đó, có thể khẳng định, hiểu được đối tượng khán giả khi dịch thuật chính là bước đầu tiên và quan trọng nhất để có được bản dịch thuật phim chất lượng nhất.
Dịch thuật phim không giống như dịch thuật tin tức hay tài liệu chuyên ngành, ngoài yếu tố đúng, dịch giả còn phải vận dụng sáng tạo ngôn từ để tạo nên bản dịch phù hợp với từng loại hình dịch thuật riêng như là phụ đề, lồng tiếng hay thuyết minh. Mỗi loại hình đều sẽ có những yêu cầu nhất định về hình thức lẫn mức độ truyền tải “phần hồn” của tác phẩm điện ảnh.
Trong dịch thuật phim, đôi khi dịch giả sẽ gặp phải những từ ngữ “không thể dịch được”. Lúc này, dịch giả cần phải linh hoạt sử dụng các kiến thức, kinh nghiệm và kỹ thuật dịch thuật để tạo nên bản dịch truyền tải đến khán giả phù hợp nhất.
Văn hóa có sức ảnh hưởng rất lớn đối với nhận thức của con người, vì thế tích hợp bản địa hóa phụ đề trong dịch thuật là cách tối ưu để tiếp cận với khán giả ở thị trường mới hiệu quả nhất.
Tìm hiểu thêm về bản địa hóa phụ đề thông qua bài viết của Thao & Co. về dịch vụ bản địa hóa.
Phụ đề chính là “ngôn ngữ điện ảnh”, thứ ngôn ngữ này được cấu thành từ nhiều yếu tố chứ không đơn giản chỉ là từ vựng, ngữ pháp. Bên cạnh các yếu tố như tình cảm, cảm xúc, văn hóa cũng đóng vai trò quan trọng tạo nên “ngôn ngữ điện ảnh” của bộ phim.
Để phụ đề gần gũi với nền văn hóa đích, dịch giả cần phải có vốn am hiểu kiến thức sâu sắc về cả hai nền văn hóa. Đặc biệt là bản dịch cần lồng ghép tinh tế văn hóa sử dụng từ ngữ của người bản xứ như tiếng lóng, thành ngữ hay chơi chữ để bản dịch “hòa nhập” vào nền văn hóa của ngôn ngữ đích.
Trong bộ phim “Hometown Cha-Cha-Cha”, dịch giả đã bản địa hóa phụ đề rất “Việt” khi linh hoạt “sáng tác” một bài thơ có ý nghĩa tương đương với bài thơ của nam chính Doo Shik dành cho nữ chính Hye Jin.
“Vốn dĩ số ba là số đẹp đấy
Giống như mì ba miền, ba ván thắng hai
Có anh ba Hưng vốn thiệt nông dân”
Với phụ đề đậm chất Việt Nam khi sử dụng các cụm từ “mì ba miền”, “anh ba Hưng”, bộ phim đã nhanh chóng nhận được cảm tình và niềm yêu thích của khán giả Việt.
Tác phẩm nghệ thuật bao giờ cũng mang hơi thở của thời đại nó được sinh ra, điện ảnh cũng thế. Vì thế, đảm bảo tính thời đại trong quá trình dịch thuật phim cũng cần được dịch giả lưu tâm, có như thế, dịch thuật phim mới là “cầu nối” giúp các tác phẩm điện ảnh dễ dàng kết nối với công chúng.
Tính thời đại trong dịch thuật phim trước hết nằm ở cách dịch giả chọn lọc và sử dụng ngôn từ phù hợp thị hiếu của khán giả hiện tại. Ngoài ra, một số chi tiết về đặc trưng của một thời đại trong phim cũng có thể được dịch giả điều chỉnh để phù hợp với tình hình văn hóa, kinh tế, chính trị trong thời điểm mà bộ phim đang tái hiện.
Đặc biệt, tính thời đại cũng có thể được hiểu là các công nghệ, phần mềm thu âm, lồng tiếng và thuyết minh hiện đại nhất. Điều này nhằm đảm bảo chất lượng dịch thuật phim luôn đáp ứng được những tiêu chí khắt khe nhất từ khách hàng.
Như đã đề cập ở trên, độ dài lời thoại nhân vật khi dịch thuật phim bằng phụ đề, thuyết minh hay lồng tiếng đều phải tuân theo những tiêu chuẩn nhất định. Đảm bảo độ dài không chỉ là tiêu chí để kiểm soát chất lượng hình thức của bản dịch mà còn giúp nâng cao trải nghiệm xem phim của khán giả.
Phụ đề phim quá dài sẽ khiến khán giả phải tập trung đọc hiểu phụ đề mà quên mất việc thưởng thức hình ảnh, âm thanh. Thoại lồng tiếng quá dài lại đánh mất đi sự tự nhiên trong lời thoại. Trong khi đó, lời thoại lại chính là phần đắt giá trong tác phẩm điện ảnh. Một lời thoại được dịch chất lượng sẽ khiến người xem lắng đọng, suy ngẫm mãi không ngừng.
Vậy nên, bản dịch phim đạt chất lượng cao chỉ khi đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về hình thức và độ dài mà vẫn đảm bảo “phần hồn” của bộ phim được truyền tải. Để có thể đảm bảo sự cân bằng của các yếu tố này, dịch giả dịch thuật phim phải là những chuyên gia ngôn ngữ bản xứ dày dặn kinh nghiệm, đã thực hiện nhiều dự án dịch thuật phim.
Sứ mệnh của dịch thuật phim là làm cho bộ phim được “tỏa sáng” bằng ngôn ngữ mới mà vẫn giữ nguyên được “phần hồn” của nguyên tác. Ngôn ngữ có thể là rào cản đối với một bộ phim khi tiếp cận với công chúng toàn cầu, nhưng dịch giả chính là cầu nối vững chắc xuyên qua rào cản đó. Và để tạo nên thành phẩm dịch thuật phim chất lượng, dịch giả phải là những chuyên gia ngôn ngữ thực sự.
Các dự án dịch thuật phim tại Thao & Co. luôn được thực hiện bởi các chuyên gia ngôn ngữ bản xứ với nhiều năm kinh nghiệm thực hiện các dự án dịch thuật nhằm đảm bảo thành phẩm được hoàn thiện chuẩn chỉnh nhất về độ dài, độ phù hợp đối tượng mục tiêu, bản địa hóa nội dung. Đơn vị dịch thuật chuyên nghiệp Thao & Co. luôn cam kết minh bạch, rõ ràng về chi phí thực hiện dự án với quy trình thực hiện dự án tối ưu nhất.
Thao & Co. cung cấp dịch vụ dịch thuật phim với nhiều loại hình dịch thuật khác nhau như phụ đề phim, thuyết minh phim, lồng tiếng phim với các công nghệ hiện đại và được thực hiện bởi các chuyên gia thực thụ. Chúng tôi luôn nỗ lực mang đến quý vị dịch vụ Dịch thuật Phụ đề và dịch vụ Lồng tiếng Thuyết minh chuyên nghiệp, chất lượng cao.
Quý vị vui lòng truy cập trang Thaonco.com để biết thêm thông tin chi tiết về các dịch vụ dịch thuật được cung cấp bởi Thao & Co., hoặc truy cập trang Nhận Báo Giá để kết nối ngay với chúng tôi!
